De Drie wetten van de Robotica

Op de website van Vlaams infocentrum land-en tuinbouw stond gisteren een interessant artikel naar aanleiding van uitspraken van Bart de Wever over het onverdoofd slachten van dieren op basis van godsdienstige overtuigingen.

Als je een dier kunt doden met zo weinig mogelijk pijn, waarom dat dan laten? (…) Met de term ‘dierenrechten’ heeft hij het moeilijk want als dieren rechten zouden hebben, dan zouden ze zich kunnen beroepen op het allereerste en meest fundamentele recht dat er is: het recht op leven. (…) De mens heeft echter wel degelijk verplichtingen tegenover de andere levende wezens op deze planeet. Plichten zoals het vrijwaren van het leefmilieu, het beschermen van dieren hun habitat en hen behandelen met een minimum aan respect. Of men het nu graag heeft of niet, ook tegenover dieren zijn wij gebonden aan ethiek. (Bart de Wever)

Dit fundamentele recht is wel degelijk een recht, voor mensen én dieren, wat we ook van dat leven vinden. Dit geldt voor alles en iedereen, dus ook voor aanhangers van IS. Omdat we niet alleen zijn, genoodzaakt met elkaar te leven, is het wel nodig dat er wetten zijn die ervoor zorgen dat iedereen zijn eigen leven kan leiden volgens zijn eigen overtuigingen, zolang dit maar geen schade toebrengt aan het leven van een ander. Ik moest toen meteen denken aan de Drie wetten van de Robotica zoals die in de jaren zestig door sciencefictionauteur Isaac Asimov zijn opgesteld.

Eerste Wet
Een robot mag een mens geen letsel toebrengen of door niet te handelen toestaan dat een mens letsel oploopt.
Tweede Wet
Een robot moet de bevelen uitvoeren die hem door mensen gegeven worden,
behalve als die opdrachten in strijd zijn met de Eerste Wet.
Derde Wet
Een robot moet zijn eigen bestaan beschermen, voor zover die bescherming niet in strijd is met de Eerste of Tweede Wet.

Later formuleerden Robot Daneel Olivaw en Robot Giskard Reventlov een nieuwe wet die volgens hun van meet af aan lag besloten in de eerste wet. Omdat deze wet boven de eerste staat, noemden zij hem de ‘Nulde Wet’: Een robot mag geen schade toebrengen aan de mensheid, of toelaten dat de mensheid schade toegebracht wordt door zijn nalatigheid.

Met wat kleine aanpassingen zijn deze wetten eigenlijk ook van toepassing op mensen:

Nulde Wet
Een mens mag geen schade toebrengen aan de mensheid, of toelaten dat de mensheid schade toegebracht wordt door zijn nalatigheid.
Eerste Wet
Een mens mag een ander mens geen letsel toebrengen of door niet te handelen toestaan dat een ander mens letsel oploopt.
Tweede Wet
Een mens moet de wensen respecteren van zijn medemensen, behalve als die in strijd zijn met de Eerste Wet.
Derde Wet
Een mens moet zijn eigen bestaan beschermen (hier klopt iets niet in relatie met de andere wetten…)

Een soort Rechten van de Mens, maar dan sterk vereenvoudigd. De uitdaging ligt er nu nog om een aangepaste vorm van deze wetten ook toe te kunnen passen op dieren. Misschien is het voldoende op bij de Eerste Wet ‘of dier’ toe te voegen: Een mens mag een ander mens of dier geen letsel toebrengen of door niet te handelen toestaan dat een ander mens of dier letsel oploopt. De andere wetten houden dan vanzelf weer rekening met deze Eerste Wet. Idealiter klopt dit dan wel, maar er wordt dan geen rekening gehouden met situaties en omgevingen waarin de mens nu nog afhankelijk is van het gebruik van dieren, met name als bron van voedsel.

Op een blog kwam ik deze, ook op de Drie wetten van de Robotica geïnspireerde zin tegen die aan de Eerste Wet toegevoegd zou kunnen worden, waarmee de wetten wel aardig dekkend zijn: A human should not harm/kill an animal unless: that animal is about to cause you imminent and serious harm; or harming/killing the animal is the only option available to you to ensure your survival; or you are euthanizing the animal.

Het probleem met deze en andere wetten is nog een andere menselijke wet, een vierde wet: De geldigheid van de Eerste tot en met Derde wet zijn helaas alleen maar van toepassing en van kracht wanneer iemand zich er iets van aan wil trekken.