Hij sprak met viervoeters, vogels en vissen

Met veel plezier heb ik net een erg leuk boekje gelezen van Konrad Lorenz, met de titel “Ik sprak met viervoeters, vogels en vissen”. Als bioloog en onderzoeker van dierengedrag ‘uit de eerste hand’, leefde hij in zijn huis in Oostenrijk temidden van een idiote verzameling van uiteenlopende dieren. In dit boekje vertelt hij op een vaak erg grappige manier over zijn dierenliefde, de manier waarop hij zijn onderzoeken pleegde te doen en allerlei anekdotes die daarover te melden zijn. Zo zijn er hoofdstukken over vissen, kauwen, vinken, ganzen en een van de laatste hoofdstukken is een ode aan ‘het oeroude verbond’. De vriendschap tussen mens en hond.

Het viel me toen pas op dat hij nog met geen woord gerept had over katten. Die zullen vast wel deel uitgemaakt hebben van zijn huishouden, maar blijkbaar vond hij het niet nodig hier iets over te vertellen. Pas in dit hoofdstuk over honden staan twee korte verwijzingen naar katten: “alle andere huisdieren zijn langs de omweg der echte gevangenschap pas tot huisdier geworden, behalve dan de kat, maar die is ook heden nog geen echt ‘huisdier'”, en “De lupushond is of aan één meester trouw, of, als hij die niet vindt of verliest, aan niemand. In dat laatste geval wordt hij als de katten, d.w.z. leeft hij onverschillig, zonder diepere binding, naast de mens voort.”

Ach ja, ook een wetenschapper is maar een mens, en een mensenleven is kort. Hij heeft de kat als uniek schepsel gewoonweg over het hoofd gezien, en waarschijnlijk omdat ze zo stilletjes en alomtegenwoordig zijn. Zonder verdere observatie en filosofische beschouwingen ligt het dan ook voor de hand hun aanwezigheid te zien als een ‘zonder diepere binding’, en souvereiniteit te verwarren met onverschilligheid. Om de ware aard en ziel van een kat te leren kennen moet je je namelijk volledig aan hém overgeven zonder hoop hem ooit te kunnen controleren, bezitten of begrijpen. Dan pas kun je iets zien van de rust en open ruimte die er in dit schepsel zit en wordt je beloond met het gevoel van een diepere binding dan slechts de binding als gevolg van omstandigheden of afhankelijkheid.

De kat dus eigenlijk in de functie van medium om anders naar de werkelijkheid te kunnen kijken. Als hij daar teminste zin in heeft.

De tekeningen in het boek zijn allemaal van de hand van Konrad Lorenz zelf.