Shirley (Gustav Deutsch – 2013)

Ik hou van de schilderijen van Edward Hopper, en dus was de film Shirley een must-see for me. 13 schilderijen van Hopper dienen als achtergrond en decor voor het verhaal van Shirley. Niet echt een verhaal, maar eerder een aaneenschakeling van gedachten en observaties, afgewisseld met korte nieuwsberichten uit de jaren waarin Hopper zijn schilderijen maakte. Wereldnieuws soms, maar slechts een anekdote wanneer bekeken door de ogen van de tijd.

Shirley denkt, Shirley observeert, en Shirley leest voor. Ze zit, ligt en staat in een decor, op een door mensen bedacht toneel. Ze kijkt naar de rollen die mensen spelen, naar hoe mensen denken te moeten zijn. Soms is het even donker, dan weer licht. De zon is alom aanwezig, maar je ziet hem nooit, net zoals een zon ook nooit in dromen voorkomt. Is het dan een droom waar we naar kijken, of zijn het onze visions of reality zoals de ondertitel van deze film luidt?

Hoewel ik de omgeving heel goed kende…
het park, de bomen, de huizen en de mensen…
voelde ik me er soms geïsoleerd.
Alsof ik een diorama bekeek in een natuurhistorisch museum.

Deze gedachten van Shirley zijn weer een mooi toeval, want een paar dagen geleden nog keek ik naar de diorama’s van de Japanse fotograaf Hiroshi Sugimoto in Amsterdam. Ook bij Sugimoto kijk je naar een decor waarin een werkelijkheid geplaatst, gearrangeerd wordt, maar de werkelijke werkelijkheid ligt ergens daarbuiten, buiten de kaders van de foto. In het geval van Hopper buiten de kaders van het schilderij, maar hij slaagde er op een fantastische manier in om dit toch voelbaar te maken binnen die kaders.

Bij Hopper voel je ook steeds de aanwezigheid van een andere realiteit. Shirley als film slaagt er maar ten dele in om dit gevoel opnieuw op te wekken bij de kijker. Met name als de camera inzoomt op een detail, een close-up van Shirley bijvoorbeeld, raak je dit gevoel kwijt en zet je een stap te veel in die (niet)werkelijkheid. Toch is het een fascinerende film voor iedereen die de schilderijen van Hopper ‘begrijpt’ of aanvoelt en meer dan het (her)bekijken waard, al was het alleen maar om de precisie waarmee regisseur Gustave Deutsch de schilderijen van Hopper heeft weten om te zetten in filmbeelden.